وضعیت استارت‌آپ‌ها در کشورهای همسایه
شرکت‌های استارت‌آپی و کسب‌وکارهای نوپا در کشورهای همسایه در چه سطحی هستند و چرا آگاهی از وضعیت آنها اهمیت دارد؟
نوپانا: خاورمیانه زمین حاصل‌خیز استارت‌آپی است و چشم استارت‌آپ‌های بزرگ دنیا به این منطقه است. پرواز از تهران تا دوبی، حدود ۲ ساعت طول می‌کشد، مانند پرواز از نیویورک تا شیکاگو. مدت‌زمان پرواز از قاهره تا بیروت یک ساعت و ۱۵ دقیقه است. همچنین از بیروت به دمشق رفتن کمتر از ۲ ساعت به‌طول می‌انجامد. نزدیکی و به نوعی به‌هم پیوستگی شهرهای خاورمیانه با یک سفر یک روزه می‌تواند مشخص شود.
به گزارش نوپانا، این منطقه جغرافیایی، یعنی خاورمیانه، با تمام به‌هم‌پیوستگی، به‌خاطر شرایط خاصی که دارد، بسیار خبرساز بوده و همین شهرهای نزدیک، از جنبه‌های گوناگون بسیار با هم متفاوت هستند.
در حوزه پیشرفت تکنولوژی و حرکت به سمت کسب‌وکارهای آنلاین نیز در این منطقه تفاوت‌های چشم‌گیری وجود دارد. در شهری از آن مردم با مدل‌های کاری سنتی، به‌دنبال رفع نیازهای اولیه خود هستند و در شهری دیگر تاکسی‌های پرنده، مسافران را جابجا می‌کنند.
اما با وجود همه این‌ها نمی‌توان بر این حقیقت چشم پوشید که بسیاری از شرکت‌های بزرگ، برای سرمایه‌گذاری‌های خود، روی این منطقه دست گذاشته‌اند.
جمعیت جوان و رو به رشد، فضای رشد نامحدود، رقابت غول‌های تکنولوژی در منطقه و چندین و چند استعداد خاص در خاورمیانه وجود دارد که باعث شده است رشد استارت‌آپ‌ها در این منطقه، سرعت بسیار بالایی داشته باشد.
برای خواندن مطلب کامل علت رشد سریع استارت‌آپ‌ها، اینجا را ببینید.
چرا استارت‌آپ‌ها در جهان عرب سریع رشد می‌کنند؟
در جهان عرب ۲۳ میلیون کسب‌وکار کوچک و متوسط وجود دارد که تا ۹۰درصد از شرکت‌های رسمی بخش خصوصی را به خود اختصاص داد‌ه‌اند.
یک مرکز استارت‌آپی در قاهره، بخشی از درخشان‌ترین ذهن خاورمیانه است که فناوری‌های نوین را به مدل‌های کسب‌وکار هیجان‌انگیز تبدیل می‌کند. دلیل منطقی برای این پیشرفت وجود دارد. در منطقه‌ای که از زمان بهار عربی سعی کرده است جایگاه اقتصادی پیدا کند، جایی که هنوز درگیری در سوریه، یمن و نقاط مختلف عراق وجود دارد، ایده‌های کارآفرینی تصفیه می‌شوند. مانند پردیس یونانی که زمانی بخشی از دانشگاه آمریکایی مصر بود. آنها کلید آینده خاورمیانه و شمال آفریقا هستند و نقش مهمی در رشد فراگیر، پایان فقر، مبارزه با تغییرات آب‌و‌هوایی و ایجاد شغل بازی می‌کنند.
علت این است که استارت‌آپ‌ها به طور قابل توجهی در اشتغال و رشد اقتصادی، رقابت و بهره‌وری نقش دارند. این شرکت‌ها محصولات جدید را معرفی می‌کنند و بازارهای جدید و اطلاعات مدرن را تطبیق می‌دهند. در نتیجه آنها می‌توانند کمک بزرگی به توسعه بخش خصوصی پایدار و فراگیر کنند.
برای خواندن استدلال‌های تحلیلی بیشتر به اینجا مراجعه کنید.
جهش عجیب استارت‌آپی در امارات
دبی بزرگترین شهر امارات است که در حاشیه خلیج همیشه فارس قرار دارد، این شهر در سال‌های اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و امروز به عنوان یکی از ثروتمندترین شهرهای جهان شناخته می‌شود. دبی ابتدا با جاذبه‌های گردشگری شهرت یافت و در مدت کوتاهی به مرکزی برای جهش‌های اقتصادی امارات تبدیل شد. این موضوع، روی رشد جمعیت این شهر هم بی‌تأثیر نبوده، به طوری که جمعیت آن فقط با گذشت یک دهه، از یک میلیون نفر به بیش از ۹ میلیون نفر رسیده است.
یکی از ویژگی‌های دبی، تبدیل شدن آن به یک قطب سرمایه‌گذاری بوده است، هم‌اکنون صاحبان سرمایه و کسب‌وکارها در این شهر به دنبال یافتن موقعیت‌های شغلی و سرمایه‌گذاری هستند و در میان آنها رقابت شدیدی وجود دارد. با چنین چشم‌اندازی، احتمال می‌رود دبی بتواند بزرگترین شهر استارت‌آپی جهان شود.
دولت امارات این فرصت را به عنوان یک برنامه اقتصادی بلندمدت و جاه‌طلبانه می‌بیند و از هیچ حمایتی برای رشد و پیشرفت استارت‌آپی دریغ نمی‌کند.
همچنین در این شهر سرمایه‌گذاران بسیاری وجود دارند که به تحول اساسی در زیست‌بوم استارت‌آپی این منطقه کمک شایانی کرده‌اند. برای کارآفرینان تازه‌کار و خوش‌فکر، موقعیت بسیار مناسبی فراهم آمده است تا بتوانند به راحتی، سرمایه مورد نیاز خود برای شروع کسب‌وکار را از طریق آشنایی و ملاقات با سرمایه‌گذاران، پیدا کنند.
از طرفی دوبی اخیراً به مهد شتاب‌دهنده‌ها نیز تبدیل شده است و بسیاری از افرادی که قصد کمک به کارآفرینان و سرمایه‌گذاران جوان با ایده‌های جذاب و نوین را دارند، در این شهر مستقر شده‌اند.
برای خواندن ادامه این مطلب، اینجا را ببینید.
بررسی دیگر رقبای منطقه
کشورهای حوزه خلیج فارس درست است که دچار اشکالاتی گسترده در بخش دولتی، چالش‌های زیرساختی و ناکارآمدی اداری هستند، اما به شدت برای گسترش خلاقیت و کارآفرینی تلاش می‌کنند. این تلاش طی سال‌های گذشته در میان جوانان تحصیل‌کرده این کشورها شدت گرفته و حالا آنها را به جایگاهی رسانده که در برخی حوزه‌های استارت‌آپی می‌توانند رقیبی جدی برای کسب‌وکارهای نوپای کشورمان باشند.
جنسیس اینترنشنال در عمان، لاستودا در ترکیه، اپستراتا در لبنان، سافون انرژی در تونس،رفیوجی اوپن وارز در اردن، ریسایکل‌بکیا در مصر، فِشِر در امارات و مثل این‌ها چندین و چند استارت‌آپ دیگر وجود دارند که می‌توانند از مهمترین رقبای استارت‌آپ‌های ایرانی باشند.
مطلب کامل رقبا را می‌توانید از اینجا ببینید.
و اما یک رقابت تنگاتنگ با بعضی از کشورهای همسایه
کویت: این کشور کوچک با داشتن چهار میلیون جمعیت و واحد پولی قدرتمند که ناشی از سرمایه عظیم نفتی آن می‌شود به نظر فضای برابری برای رقابت استارت‌آپ‌های داخلی، منطقه‌ای و خارجی ایجاد کرده است که بتوانند خود را عرضه کرده و هر کدام در رقابتی تنگاتنگ برای حفظ مشتری‌های خود تلاش کنند.
بحرین: پادشاهی بحرین با داشتن حدود یک‌ونیم میلیون جمعیت مانند اکثر کشورهای عرب‌زبان منطقه درهای اقتصاد خود را به روی شرکت‌های بین‌المللی باز گذاشته و فارغ از تمام تاثیرات مثبت و منفی این کار، باعث شده است تا حتی یک سایت خرید و فروش اینترنتی بومی در میان ۵۰ سایت پربازدید این کشور حضور نداشته باشد.
قطر: شبه‌جزیره قطر از جمله کشورهای خاورمیانه محسوب می‌شود که با وجود جمعیت بیش از ۲ میلیون آن، هنوز سایت‌های خرید و فروش اینترنتی داخلی، به جایگاه مناسب خود نرسیده‌اند.
عمان: پادشاهی عمان با داشتن دو برون‌بوم و قرار داشتن در همسایگی امارات‌متحده‌عربی از جمله کشورهای منطقه است که می‌تواند به فضای بسیار مناسبی برای استارت‌آپ‌های داخلی و بین‌المللی تبدیل شود. با این حال پرطرفدارترین سایت‌های خرید و فروش آنلاین در این کشور که بیش از ۲ میلیون جمعیت دارد، مانند اکثر کشورهای عرب‌زبان منطقه شرکت‌های خارجی هستند.
عراق: در ادامه حضور پرقدرت آمازون در کشورهای منطقه به عراق می‌رسیم. اولین سایت خرید و فروش آنلاین در این کشور همچون سایر کشورهایی که نقل‌شان رفت، آمازون است. آمازون اما در مقایسه با سایر سایت‌های پربازدید عراقی با داشتن رتبه ۳۲ جایگاه چندان پراهمیتی ندارد.
عربستان: پرطرفدارترین سایت خرید و فروش آنلاین در بزرگترین کشور عربی خاورمیانه سایت سوق (Souq) است که طی قراردادی در سال جاری میلادی به آمازون واگذار شد. به گفته سایت سوق، این شرکت تا پیش از اینکه از سوی آمازون خریداری شود، با فعالیت در تمامی کشورهای منطقه «آمازون خاورمیانه» لقب داشته است. امارات‌متحده‌عربی: امارات پیشرفته‌ترین کشور عرب‌زبان حوزه خلیج‌فارس است که این روزها خود را به قطب سرمایه‌گذاری و تجارت منطقه تبدیل کرده است. از این‌رو، انتظار می‌رود این کشور با پیشرفت در حوزه‌های سرمایه‌گذاری و تکنولوژی یکی از پرچم‌داران خرید و فروش اینترنتی در داخل و خارج از خود باشد. از آنجایی که زادگاه سوق، دبی یکی از امارات این کشور است، این سایت رتبه اول را در امارات متحده عربی دارد.
ترکمنستان: این کشور با بیش از پنج میلیون جمعیت و همسایگی با روسیه، آذربایجان، ایران و افغانستان می‌تواند با تأمین زیرساخت‌های لازم از زیر سایه فعالیت شرکت‌های خرید و فروش خارجی بیرون بیاید. در میان ۵۰ سایت پربازدید این کشور، تنها یک سایت خرید و فروش اینترنتی وجود دارد.
آذربایجان: فضای خرید و فروش اینترنتی در باکو بی‌شباهت به ترکمنستان نیست. در آذربایجان نیز در میان ۵۰ سایت پربازدید تنها ۲ سایت خرید و فروش حضور دارند که هر ۲ از شرکت‌های بین‌المللی قدرتمند محسوب می‌شوند.
ارمنستان: اگرچه سایت‌های تبلیغات کالاها و ایجادکننده ارتباط میان خریدار و فروشنده در ارمنستان فعالیت پررنگی دارند اما در میان ۵۰ سایت پربازدید در این کشور، تنها یک فروشگاه‌ها آنلاین وجود دارد که آن هم خارجی است.
ترکیه: طی یک دهه گذشته این کشور رشد عظیمی را در حوزه اقتصادی تجربه کرده است. در کنار این رشد، آنکارا برنامه‌ای ویژه برای استارت‌آپ‌ها و جذب سرمایه‌های خارجی برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای متعدد در این کشور تدوین و اجرا کرده است. در نتیجه امروز می‌توان شاهد فعالیت گسترده شرکت‌های داخلی و خارجی در ترکیه بود.
پاکستان: این کشور پهناور آسیایی با وجود اینکه در حوزه آی‌تی چون رقیب قدیمی‌اش هند همواره حرفی برای گفتن داشته است اما به نظر می‌رسد فروشگاه‌های اینترنتی بومی در آن اقبالی نداشته‌اند.
افغانستان: کم‌ترین توقع‌ها برای پیشرفت استارت‌آپ‌ها و به ویژه فروشگاه‌های آنلاین را می‌توان از کشوری داشت که بیش از ۱۳ سال درگیر جنگ بوده است و هنوز نهادها و زیرساخت‌های اداری مشخص و کارآمدی ندارد. گزارش کامل این موضوع را از اینجا ببینید.
چرا باید ورود استارت‌آپ‌های چندملیتی به منطقه را جدی گرفت؟
اوایل سال جاری آمازون با مبلغی شگفت‌انگیز برای خرید خرده‌فروش آنلاین سوق به توافق رسید و این اتفاقی قابل توجه است.
این اتفاق در شرایط فعلی خاورمیانه و در حالی که در جنگ اقتصادی قرار داریم، بسیار اهمیت دارد. در ادامه با بررسي چهار نکته به این موضوع می‌پردازیم که چرا بايد ورود آمازون‌ها به خاورمیانه را جدی گرفت؟ و چرا در چنین وضعیتی، اهمیت حمایت از ظرفیت‌های داخلی دوچندان می‌شود؟ ١. استارت‌آپ‌های عربی تجهیز می‌شوند؛ ۲. آمازون‌ها نفوذ می‌کنند؛ ۳. ظرفیت‌های ایرانی مورد هدف قرار می‌گیرند؛ ۴. رقبای منطقه‌ای بیشتر و قوی‌تر می‌شوند.
وضعیت استارت‌آپ‌ها در کشورهای همسایه | نوپانا
