کارآفرینان چطور از فرصت‌ها آگاه می‌شوند؟
معمولاً افرادی که وارد دنیای استارتاپ‌ها می‌شوند احساس می‌کنند که نقطه‌ی شروع استارتاپ از ایده است. درنتیجه تمام تلاش خود را صرف رسیدن به ایده‌های مختلفی برای شروع یک استارتاپ می‌کنند. درصورتی‌که قبل از ایده‌یابی مرحله مهمی به نام تشخیص فرصت وجود دارد. اگر دیده‌اید که ایده‌ای توانسته به موفقیت خوبی برسد در حقیقت فرصت خوبی را ایجاد یا شناسایی کرده است. مثلاً افزایش تعداد خریدهای اینترنتی در جامعه می‌تواند یک فرصت مناسب برای شما باشد؛ سپس تلاش می‌کنید با یک ایده‌ی مناسب از این فرصت استفاده کنید و از این موقعیت درآمدزایی کنید. فرصت و ایده دو روی یک سکه هستند و هر دو به‌طور هم‌زمان در راه‌اندازی یک استارتاپ مطرح می‌شوند. باید بدانید که نقطه‌ی شروع هر استارتاپ از فرصتی است که توسط کارآفرین نوپا مورد استفاده قرارگرفته است. یکی از ویژگی‌های مهم کارآفرینان، ذهن فرصت‌گرای آن‌هاست؛ یعنی دائماً به دنبال ایجاد یا شناسایی فرصت‌های جدید در محیط اطراف خود هستند. منظور از فرصت، همان شرایط و موقعیتی است که می‌تواند منجر به پیشرفت و توسعه ما شود.
توجه داشته باشید که ممکن است امروز فرصتی را شناسایی کنید اما در آینده این فرصت برای شما مناسب تشخیص داده نشود. برای مثال شاید در زمان حاضر اشتیاق مردم به خریدهای اینترنتی زیاد باشد ولی ممکن است در آینده از این شور و اشتیاق کاسته شود. آنچه که در تشخیص یک فرصت اهمیت زیادی دارد، زمان است. باید به دنبال فرصت‌هایی باشید که در سال‌های آینده هم برای شما شرایط ویژه‌ای را فراهم می‌کند و بتوانید از آن درآمدزایی کنید و فقط محدود به چند سال نباشد. به همین دلیل است که تکنیک‌های مختلف در تشخیص یک فرصت کمک می‌کند که آنچه در آینده به‌عنوان یک موقعیت ویژه به‌حساب می‌آید را تحلیل کنید و فرصت‌های مناسب را شناسایی کنید. شناسایی فرصت نیازمند درک صحیح از صنعتی است که قصد فعالیت در آن را دارید؛ یعنی علاوه بر این‌که وضعیت فعلی یک صنعت را بررسی می‌کنید، وضعیت آینده آن را هم تحلیل کنید چون ایده و محصول نهایی شما درنهایت در یک صنعت خاص عرضه خواهد شد و تا جای ممکن باید از محیط پیرامون خود اطلاعات لازم را کسب کنید. اگر می‌خواهید در حوزه‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت کنید باید همیشه مطالب موجود در روزنامه‌ها، سایت‌ها و گزارش‌های خاص این حوزه را بررسی کنید و با افرادی که دارای تجربه زیادی هستند بیشتر معاشرت کنید تا بتوانید فرصت‌های مناسب در این صنعت را به‌خوبی شناسایی کنید.
کارآفرینان چطور از فرصت‌ها آگاه می‌شوند؟
شناسایی فرصت در یک صنعت یا بازار کار آسانی نیست. بسیاری از کارآفرینان در وهله اول توانسته‌اند یک فرصت بکر را از دل صنعت یا بازار پیدا کنند؛ اما چطور به این قابلیت رسیده‌اند؟ چطور برخی افراد فرصت‌ها را کشف می‌کنند و برخی دیگر قادر به تشخیص آن نیستند؟ در جواب به این سؤال باید بدانید که خود کارآفرینان در جهت یافتن یک فرصت چه فعالیت‌هایی را انجام داده‌اند. مطمئن باشید کارآفرینان در جهت یافتن یک فرصت، مجموعه فعالیت‌هایی را انجام داده‌اند.
برای شناسایی فرصت از سه عامل استفاده می شود در حقیقت کارآفرینان از این سه عامل یا ترکیبی از آن‌ها استفاده کرده‌اند و به فرصتی دست‌یافته‌اند. این سه عامل عبارت‌اند از دانش قبلی از بازار و مسائل مشتری، هوشیاری کارآفرینانه، شبکه‌های افراد و منابع. اگر بخواهید که فرصت‌های مختلفی دست‌یابید باید این سه عامل زیر را در خود تقویت کنید. در حقیقت این سه عامل در تشخیص یک فرصت به کارآفرینان کمک زیادی می‌کند.
دانش قبلی از بازار و مسائل مشتریان:
دانش قبلی اشاره به اطلاعات خاص شما به یک موضوع دارد. مثلاً شما به صنعت چاپ و بسته‌بندی علاقه‌مند هستید. هر آنچه در مورد این صنعت می‌دانید (از مشتریان، رقبا، اخبار و اطلاعات) دانش شما را در این حوزه تشکیل می‌دهد. این کار معمولاً به دو شکل انجام می‌شود. گاهی اوقات با شرکت در همایش و یا کارگاه‌های آموزشی اطلاعات و دانش خود را زیاد می‌کنید و گاهی اوقات هم اطلاعات شما در یک صنعت خاص برحسب تجربه کامل می‌شود. مثلاً شما به مدت چند سال در صنعت یا بازار موردعلاقه خود مشغول به فعالیت می‌شوید. هر آنچه در این مدت یاد گرفته‌اید همان دانش و اطلاعات شما را تشکیل می‌دهد. گاهی اوقات هم در صنعتی مشغول به کار نیستید ولی خودتان برحسب تجربه فردی و پیگیری اخبار و مطالعه مقاله‌های آن صنعت توانسته‌اید به اطلاعاتی از صنعت موردعلاقه خود دست‌یابید. شما باید تا جای ممکن اطلاعات خود را نسبت به صنعت موردعلاقه خود زیاد کنید. دانش قبلی شما باعث می‌شود تا درک بهتری نسبت به بازار خود داشته باشید و بدانید که مشتریان این صنعت چه مشکلاتی دارند. شناسایی این مسئله (Problem) همان فرصتی است که می‌توانید بر این اساس به دنبال ایده‌ای برای آن باشید.
شبکه‌های افراد و منابع:
تابه‌حال دقت کرده‌اید که گاهی در صحبت با دوستان خود به ایده‌ای رسیده‌اید و یا توانسته‌اید در همکاری با آن‌ها مشکلی را حل کنید؟ و یا گاهی متوجه یک منبع مالی یا اطلاعاتی در اطراف خود شده‌اید که به‌وسیله آن توانسته‌اید کارهای جدیدی را شروع کنید؟ تشخیص یک فرصت هم به همین صورت است. کارآفرینانی که شبکه ارتباطی قوی بین افراد داشته و با منابع مختلفی در ارتباط بوده، توانسته‌اند فرصت‌های بهتری را در کوتاه‌ترین زمان پیدا و از آن استفاده کنند. تا جای ممکن باید شبکه ارتباطی خود را وسیع کنید. علاوه بر این باید به انواع منابع مالی، فیزیکی و اطلاعاتی دسترسی داشته باشید.
هوشیاری کارآفرینانه:
یک توانایی است که به شما کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتری در دنیای کارآفرینی قدم بردارید. کارآفرینان دارای هوشیاری کارآفرینانه هستند یعنی نسبت به تغییرات محیطی، رخدادها و روند‌های موجود در یک صنعت “حساسیت” زیادی دارند. این تغییرات می‌تواند در فناوری، تغییرات در بازار، تغییرات در سیاست‌های دولت، رخدادهای شکل‌گرفته در یک دوره زمانی خاص و روند‌هایی باشد که در جمعیت و جامعه شکل می‌گیرد. آنچه مهم است این است که به این تغییرات، رویدادها و روندها حساس باشید. همین هوشیاری کارآفرینانه باعث می‌شود که افراد مختلف، فرصت‌های متفاوتی هم پیدا می‌کنند چرا که میزان حساسیت افراد به این عوامل متفاوت است. هوشیاری کارآفرینانه شما را قادر می‌سازد که بتوانید به‌درستی به دنبال اطلاعات باشید و بتوانید بین آنچه در صنعت یا بازار پیدا کردید ارتباط برقرار کنید و سپس با ارزیابی صحیح قادر باشید اطلاعات درست را از نادرست تشخیص دهید.
زمانی که این سه عامل را داشته باشید به موقعیت‌های بکر صنعت یا بازار خود دست پیدا می‌کنید. باید بدانید که تشخیص یک فرصت امری ساده نیست که بتوانید با خانه‌نشینی به آن برسید. باید از خانه بیرون آمده و صنعت و بازار خود را به‌دقت زیر نظر داشته باشید. از هر اطلاعاتی که مرتبط با کار شماست به‌سادگی عبور نکنید شاید این اطلاعات امروز به درد شما نخورد اما در آینده مورداستفاده شما قرار خواهد گرفت.
تمرین:
اگر قصد دارید خود را در تشخیص یک فرصت ناب قوی کنید باید بتوانید سه عامل بالا را در خود تقویت کنید. تمرین زیر شما را هدایت می‌کند که بتوانید تشخیص یک فرصت را با به‌کارگیری این سه عامل پیش ببرید.
یک صنعت یا بازار که موردعلاقه شماست انتخاب کنید:
- دانش قبلی از بازارها و مسائل مشتریان
آیا در کارگاه‌های آموزشی، همایش‌ها و سمینارهای مربوط به صنعت موردعلاقه خود شرکت می‌کنید؟
آیا مجله، مقاله و کتاب‌های مربوط به صنعت خود را مطالعه می‌کنید؟
آیا گزارش‌های منتشرشده از صنعت خود را در سایت‌ها و منابع مختلف پیگیری می‌کنید؟
آیا در صنعت موردعلاقه خود فعالیتی داشته‌اید؟
آیا با مشتریان موجود در صنعت صحبت کرده‌اید؟
آیا کسب‌وکارهایی که در صنعت شما مشغول به فعالیت هستند را می‌شناسید؟ آیا با آن‌ها در ارتباط هستید؟
آیا کارآفرینان و مالکان کسب‌وکار صنعت موردعلاقه خود را می‌شناسید؟
آیا با افراد خبره و صاحب‌نظران صنعت خود صحبت کرده‌اید؟
آیا در گروه‌های شبکه‌های اجتماعی متناسب با صنعت خود، عضو هستید؟
آیا افرادی که در اطراف شما به منابع خاص مالی یا فیزیکی دسترسی دارند را می‌شناسید؟ آیا با آن‌ها در ارتباط هستید؟
آیا در جریان هستید که نهادها و سازمان‌های مختلف چه تسهیلاتی را برای شروع یک کسب‌وکار در اختیار شما قرار می‌دهند؟
آیا در مطالعه گزارش‌ها و صحبت با مشتریان و کسب‌وکارهای مختلف، به روند خاصی در صنعت موردعلاقه خود دست پیداکرده‌اید؟
آیا رویدادی خاص و غیرمنتظره در صنعت شما رخ‌داده است؟
آیا تغییراتی در نگرش‌ها، سلیقه‌ها، باورهای مشتریان مشاهده کرده‌اید؟
آیا تغییراتی در تکنولوژی صنعت موردعلاقه شما شکل‌گرفته است؟
آیا تغییراتی در دانش و علوم مرتبط با صنعت شما در حال شکل‌گیری است؟
آیا توانسته‌اید بین آنچه تا به امروز در صنعت خود مشاهده کرده‌اید، ارتباط معنی‌داری پیدا کنید؟
مهم نیست که جواب به سؤال‌های بالا مثبت باشد یا منفی. مهم این است که در هر سؤال تمرکز کنید و تحلیل خاص خود را ارائه دهید. اگر بتوانید به سؤالات بالا با دقت و جزئیات زیادی جواب دهید، نشان‌دهنده آن است که در آن موضوع مسلط هستید. اگر جواب شما صرفاً یک بله یا خیر باشد، بدانید که باید تحقیقات بیشتری در صنعت موردعلاقه خود داشته باشید. هرکدام از سؤالات بالا می‌تواند جرقه‌ای در ذهن شما باشد برای دستیابی به یک فرصت کارآفرینانه. پس آنچه مهم است تحلیل شما از سؤال‌ها است و هرچقدر این تحلیل عمیق‌تر باشد نشان‌دهنده درک بهتر شما از صنعت و بازار است.
تکنیک تشخیص فرصت
تصور کلی بر این است که تشخیص یک فرصت در یک صنعت یا بازار امری شهودی است یعنی احساس می‌شود که فقط بر اساس یک حدس ذهنی و یا به‌صورت اتفاقی فرصت‌ها شناسایی شده‌اند. شاید در نگاه اول این‌طور به نظر می‌رسد که کارآفرینان و مالکان کسب‌وکارها از تکنیک خاصی جهت شناسایی فرصت استفاده نکرده‌اند، اما اگر با دقت در جریان راه‌اندازی کسب‌وکارشان تمرکز کنید، متوجه می‌شوید که چگونه توانسته‌اند به یک فرصت در صنعتی خاص دست‌یابند. در حقیقت در فرآیند تشخیص فرصت دو جریان رسمی و غیررسمی وجود دارد. جریان غیررسمی با توجه به تجربه‌ای است که کارآفرین طی سال‌ها فعالیت در صنعتی به دست آورده و این توانایی را دارد که فرصتی را در محیط کسب‌وکار خود خلق یا شناسایی کند.
برای شما که می‌خواهید به‌زودی کسب‌وکار خود را شروع کنید، زمان زیادی طول می‌کشد که به چنین تجربه‌ای برسید؛ شما می‌توانید از جریان مشخصی برای تشخیص فرصت استفاده کنید. در جریان رسمی می‌توانید با استفاده از تکنیک‌های خاصی اقدام به تشخیص فرصت کنید. در این تکنیک‌ها ابتدا فرصت‌های موجود در صنعت شناسایی‌شده و بعد مورد ارزیابی قرار می‌گیرند تا بفهمید کدام فرصت‌ها مناسب موقعیت فعلی و شرایط آیندهٔ صنعت یا بازار هستند و کدام فرصت‌ها ارزشی ندارند که وقت و هزینه خود را صرف آن‌ها کنید. درنهایت فرصت‌های ارزیابی‌شده مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.
تکنیک‌های تشخیص فرصت این امکان را به وجود می‌آورد تا بتوانید به درک صحیحی از صنعت موردعلاقه خود دست پیدا کنید؛ تحلیل صنعتی که قصد فعالیت در آن را دارید از مهم‌ترین بخش‌های تشخیص فرصت است. همچنین تشخیص فرصت نیازمند درکی صحیح از مشتریانی است که در بازار، در حال فعالیت یا دادوستد هستند و قرار است از محصولات یا خدمات شما استفاده کنند. بررسی این موارد علاوه بر این‌که منجر به تشخیص فرصت‌های مختلف در محیط کسب‌وکار می‌شود، به شکل‌گیری ایده‌های شما نیز کمک می‌کند و منجر به شناخت هرچه بیشتر کسب‌وکاری می‌شود که قصد راه‌اندازی آن را دارید.
برگرفته از سایت مرکز توانمندسازی و تسهیلگری کسب‌وکارهای نوپای فاوا
کارآفرینان چطور از فرصت‌ها آگاه می‌شوند؟ | وبلاگ برنامه تجاری‌سازی شریف
