از ابتدای پذیرش قراردادهای آتی و قراردادهای اختیار معامله در بورس‌های سازمان‌یافته، مدیریت ریسک این قراردادها یکی از مهم‌ترین بخش‌های راه‌اندازی این معاملات بوده است. بورس کالای شیکاگو در سال 1988 به‌منظور محاسبه‌ی الزامات وجه‌تضمین بر اساس ریسک کل سبد، اقدام به طراحی و ایجاد سیستم SPAN نمود. سیستم SPAN یک روش متداول برای محاسبه‌ی وجه‌تضمین اولیه‌ی یک سبد از قراردادهای مالی است.
سیستم SPAN، با محاسبه‌ی بدترین زیان ممکن در یک سبد از قراردادهای مالی در یک دوره‌ی زمانی خاص (به‌طورمعمول یک روز معاملاتی)، ریسک کلی سبد را ارزیابی می‌کند. این امر از طریق محاسبه‌ی سود و زیان سبد تحت شرایط مختلف بازار، انجام می‌شود.
سیستم SPAN، قراردادهای موجود در سبد را در گروه‌هایی به نام کالاهای ترکیبی طبقه‌بندی می‌کند. یک کالای ترکیبی، مجموعه‌‌ای از قراردادها با دارایی پایه‌ی یکسان و سررسیدهای مختلف است. سیستم SPAN، وجه‌تضمین اولیه را برای هر کالای ترکیبی محاسبه می‌کند و سپس برای محاسبه‌ی وجه‌تضمین اولیه‌ی کل، وجه‌تضمین اولیه‌ی تمام کالاهای ترکیبی موجود در سبد را باهم جمع می‌کند.
فرایند محاسبه‌ی وجه‌تضمین برای هر کالای ترکیبی به روش SPAN، بدین‌صورت است که با توجه به تغییر قیمت دارایی پایه و تغییر نوسان دارایی پایه،16 سناریو تعریف می‌شود و برای هرکدام آرایه ریسک را محاسبه می‌کند. هر سناریویِ آرایه ریسک، نشان‌دهنده‌ی سود و زیان‌های ناشی از شرایط فرضی بازار است. سیستم SPAN بزرگ‌ترین زیان ممکن از میان 16 سناریو را به‌عنوان ریسک پیمایش در نظر می‌گیرد.





نگارنده: دکترمهران محمدی , کامران سلمانی

بورس اوراق بهادار تهران - محاسبه وجه‌تضمین به روش SPAN