طرح گوگل برای حمایت از شرکتهای استارت آپ
برای شرکتهای استارت آپ داشتن پتنت بنا به دلایلی امری ضروری است. جذب سرمایه گذار یکی از دلایل مهم داشتن پتنت برای شرکتهای استارت آپ میباشد .یک ایده یا یک فناوری ابتکاری که در نهایت قرار است محصولی از آن حاصل گردد، در صورت پتنت نشدن، ممکن است به دلیل خطر کپی برداری، ریسک بالایی برای سرمایه گذاری داشته باشد و معمولا سرمایه گذاری بر روی ایده یا فناوریهایی صورت میگیرد که که از حفاظت قانونی کافی برخوردار باشند. با این وجود، به دلایلی ممکن است پتنت کردن یک ایدهی صنعتی یا یک فناوری ابتکاری میسر نباشد. به عنوان مثال، ممکن است درخواست پتنت فناوری مذکور در ادارات ثبت اختراع، به دلیل شباهت با پتنتهای قبلی و نداشتن نوآوری، یا به دلیل بدیهی بودن و یا بنا به دلایل دیگر، بسته به قوانین ثبت اختراع و نظر کارشناسان پتنت، صلاحیت لازم برای پتنت شدن را نداشته باشد. علی رغم این موضوع، باید توجه داشت که پتنت نشدن یک ایده یا فناوری ابتکاری (بنا به علل برشمرده یا هرعلت دیگر) نمیتواند دلیلی برنداشتن پتانسیل برای محصول شدن آن ایده یا فناوری باشد. محصول میتواند در هر صورت تولید شده و به فروش برسد ولی برای مرتفع ساختن مشکلات حقوقی با تولیدکننده یا توزیع کنندگانی که محصولی نسبتا مشابه ولی پتنت شده دارند و یا فقط پتنت آن را در اختیار دارند، معمولا بسته به میزان شباهت، بر اساس توافق طرفین، حق لیسانس بر اساس قراردادی به صاحب محصول پتنت شده تعلق می گیرد.
در کنار محاسنی که قوانین حفظ و صیانت از حقوق پتنت برای صاحبان آن به همراه میآورد، همواره سوء استفاده کنندگانی وجود دارند که به دنبال یافتن نقاط ضعف قوانین برای منفعت بردن خود باشند. یکی از این موارد سوء استفاده، پتنت ترول (patent troll) یا گردآورندگان پتنت (PAEs) است. پتنت ترول در حقیقت اشخاص یا شرکتهایی هستند که پتنت های مختلف را جمع آوری کرده (عموما از طریق خرید کامل)، و سپس با رصد محصولات مرتبط و یافتن محصولی که تقریبا مشابه محصول پتنت شده است، برعلیه تولید کننده یا فروشندهی اصلی آن محصول، اقامهی دعوی نموده و در نهایت به عنوان صاحب پتنتی که حق او ضایع شده است غرامت دریافت میکنند. در حقیقت پتنت نزد این شرکتها یا افراد فقط و فقط برای دعاوی حقوقی و اخذ غرامت استفاده میشود. ممکن است اینگونه دعاوی حقوقی برای شرکتهای بزرگ چندان مشکل ساز نباشد و قسمتی از روند فعالیت آنها باشد ولی برای شرکتهای استارت آپ و نوپا، باعث میشود که این شرکتها به جای تمرکز بر نوآوری و توسعهی فعالیت ها، بیشتر بر یافتن وکیل و جمع آوری مستندات جهت برنده شدن در دادگاه متمرکز شوند. علاوه براین، هزینهی بسیار سنگینی که یک شرکت استارت آپ مجبور به پرداخت آن در اینگونه دعاوی حقوقی می شود، ممکن است آنقدر زیاد شود که در نهایت منجر به انصراف شرکت استارت آپ از ادامه ی فعالیت اصلی خود شود.
البته این نوع مشکل عمدتا دامنگیر کشوهای توسعه یافتهای است که پتنت یکی از ارکان مهم در توسعهی آنها فرض شده است و در بین این کشورها، آمریکا بیش از اروپا با این مشکل مواجه است. دلیل این اختلاف به قوانین پرداخت حق الزحمهی وکلا در اروپا و آمریکا بر میگردد. در اروپا بر اساس قوانین و مقررات، طرف بازنده باید تمام حق الزحمهی وکیل طرف برنده را بپردازد و این مورد باعث شده است که ادعای دعاوی حقوقی با این هدف با رغبت کمتری از سوی طرفین دنبال شود. در آمریکا برخلاف اروپا، هریک از طرفین مسئول پرداخت حقالزحمهی وکیل خود هستند و بنابراین انگیزهی وکلایی که در خدمت پتنت ترول قرار گرفته اند برای اینگونه دعاوی قضایی، قابل کنترل نمی تواند باشد.
روند تصاعدی متضرر شدن شرکتهای استارت آپ از طریق پتنت ترول در شکل پایین نمایش داده شده است.
برای ممانعت از اینگونه فعالیتها، راهکارهای زیادی مورد بررسی قرار گرفته و اقداماتی نیز انجام شده است. یکی از اقداماتی که میتوان چشم انداز روشنی برای آن در آینده متصور شد، ایجاد شبکه ای به نام شبکهی "لیسانس بر روی انتقال" (License on transfer) است که به طور اختصار به شبکهی LOT شهرت دارد. LOT توسط برخی شرکتهای بزرگ و صاحب نام فناوری (از جمله شرکت گوگل، Dropbox ،canon و...)، با هدف حمایت ازشرکتهای استارت آپ ایجاد شده است و شرکتهای مختلف با زمینه فعالیتهای گوناگون میتوانند در این شبکه عضو شوند. عضویت در شبکهی LOT باعث میشود که به محض اینکه پتنت یا پتنتهایی به شرکتی که عضو این شبکه نیست انتقال یافت (به عنوان مثال، شرکتی که در کار پتنت ترول است و پتنت ها را برای سوءاستفاده خریداری و جمع آوری میکند)، حق لیسانس آن پتنت/ پتنتها، به صورت royalty free (بدون پرداخت حق امتیاز مربوطه ) برای کلیهی شرکتهای عضو این شبکه فراهم شود. بدین ترتیب، تعداد پتنتهایی که میتوانند در اختیار شرکتها/ افرادی که در کار پتنت ترول هستند قرار گیرند به تدریج کاهش یافته و در نتیجه به مرور، انگیزه ی افراد یا شرکتهای ترول برای شرکت در اینگونه دعاوی قضایی پرهزینه و زمانبر کاسته میشود. این شبکه در جولای سال گذشته (سال 2014 ) ایجاد شد و در حال حاضر سرمایهای بالغ بر 300 هزار پتنت دارد که از این تعداد بیش از 50 هزار پتنت گرنت شده می باشند.
فرایند فعالیت در شبکهی LOT در شکل زیر نمایش داده شده است.
اقدامی که شرکت گوگل در راستای حمایت از استارت آپ ها و ترغیب در عضویت شبکهی LOT انجام داده است از این قرار است که گوگل از شرکتهای استارت آپ دعوت کرده است که در طرحی با عنوان Patent Starter Program شرکت نمایند. گوگل تعداد 50 شرکت را از میان آنها انتخاب میکند و به آنان امتیازاتی خواهد داد. از جمله ی این امتیازات این است که گوگل به این شرکتها بسته به نوع و ماهیت فعالیت آنها، دو خانوادهی پتنت (مشتمل بر چندین پتنت مرتبط با یک فناوری یا محصول) از سبد پتنت های خود اعطا مینماید. همچنین هزینهی عضویت این شرکتها را برای دو سال در شبکه ی LOT پرداخت میکند. علاوه بر اینها، گوگل برای این شرکتها، اجازهی دستیابی به پورتال گوگل که شامل دسترسی به کلیه ی پتنتها اعم از پتنت هایی از گوگل که توسط شخص یا شرکتی دیگر برای هدف تولید یا فروش خریداری شدهاند و درخود شرکت گوگل توسعه نیافته اند (این پتت ها به پتنت های non-organic معروف هستند) را فراهم میکند.
این امتیازات باعث تشویق و توجه بیشتر شرکتها، بخصوص شرکتهای استارت آپ به عضویت در شبکه ی LOT شده و بدین ترتیب پتنت های این شبکه به نوعی متعلق به این شرکت ها میشود. در نهایت پیشبینی میشود که با عضویت بیشتر شرکتها در این شبکه، پتنت های کمتری در اختیار سوء استفاده کنندگان قرار گیرد و در نتیجه دست آنان برای منفعت بردن نادرست از پتنت ها کوتاه میشود.
کانون پتنت ایران | اخبار | طرح گوگل برای حمایت از شرکتهای استارت آپ
