علیرضا هوشمند حرکت رو به جلوی استارتاپ‌های فین تکی در ایران همچنان ادامه دارد ولی این حرکت رو به جلو با چالش ها و مشکلات فراوانی همراه است. شاید تنها چیزی که مانع از ایستادن این روند رو به جلو شده،روحیه استارتاپی و خستگی ناپذیر آنهاست. علیرغم محدودیت‌های فراوان از جمله مبهم بودن فضای کسب و کار و نبود چارچوب مشخص و از همه مهمتر فیلترینگ‌های غیر هوشمندانه این استارتاپ ها که ضربه های شدیدی به کسب و کار آن ها وارد می کند،همچنان شاهد رشد و افزایش تیم‌های فینتکی در ایران هستیم. در این میان حمایت شبکه بانکی و شرکت‌های پرداخت الکترونیک می‌تواند به از میان برداشتن چالش جدید فین‌تکی‌ها یعنی مسائل حقوقی بسیار موثر باشد. پرسش‌هایی که ممکن است در این حوزه خیلی مهم باشد را با کارشناسان این حوزه مطرح کردیم که در ادامه مصاحبه ما با فرید ستاره،مدیر واحد تحقیق و توسعه سپ پرداخت الکترونیک سامان و امید طباطبایی،رییس اداره توسعه مشارکت‌های پرداخت الکترونیک ساماناین شرکت را می خوانید. هوشمند: در یک سال اخیر استارتاپ‌های مالی ایران پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌اند و موفق شده‌اند سرویس‌های خوب و کاربرپسندی به بازار ارائه کنند. به نظر شما در آینده بانک‌ها چه وضعیتی در این صنعت خواهند داشت؟ و آیا بانک‌ها و شعبشان وجود خارجی خواهند داشت؟ فرید ستاره : در گذشته توسعه فین‌تک‌ها یا همان فناوری‌های مالی در انحصار خود بانک‌ها و یا سازمان‌های بسیار بزرگ که توان فراهم آوردن امکانات لازم را داشتند بود ولی با افزایش دسترس‌پذیری فناوری‌ها و ارائه امکانات و سرویس‌های الکترونیکی زیرساختی از سوی بانک‌ها،شرکت‌های پرداخت الکترونیک و دیگر سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی زیست‌بوم جهانی فین تک تکامل پیداکرده و حوزه‌های جدیدی در آن پدیدار شده است. البته گرایش بانک‌ها به فین تک یک گرایش جدید و یک‌ساله نیست چون فین تک به خدمات مالی فناوری محوری اطلاق می‌شود که خالق یک تجربه جدید برای کاربر است. با این تعریف سابقه فعالیت‌های بانک‌ها در این حوزه در ایران به سال ۱۳۵۰ برمی‌گردد. در آن موقع بانک تهران با در اختیار گرفتن بین ۷ تا ۱۰ دستگاه خودپرداز در شعبه‌های خود نخستین تجربه پرداخت خودکار پول را خلق کرد. سال ۸۱ نیز با معرفی شبکه شتاب توسط شرکت خدمات انفورماتیک و ارائه اولین خدمات بانکی بر روی اینترنت توسط بانک سامان تجربه جدید دیگری در این صنعت پدیدار شد. به اعتقاد من رونق فین تک از همان سال ۸۱ شروع شد تا بانک‌های نوپای خصوصی به کمک آن مجالی برای رقابت با غول‌های دولتی کنند و بالا بردن کیفیت خدمات سنتی به مدد فناوری و خلق تجربه‌های جدیدی از خدمات بانکداری الکترونیک سهمی از بازار به دست آورند. در سال‌های اخیر رویکرد جدید بانک‌ها در گسترش سرمایه‌گذاری خطرپذیر به‌عنوان جایگزینی برای اختصاص دادن منابع داخلی و رها شدن از لختی (عدم چابکی) سازمانی و افزایش توجه به استراتژی نوآوری باز برای کاهش هزینه‌های مدیریت نوآوری در واحدهای تحقیق و توسعه سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی،منجر به شکوفایی استارتاپهای مالی و افزایش اهمیت آن‌ها در اکوسیستم فین تک شده است. اغلب این‌طور تصور می‌شود که فین تک همان استارتاپ هایی هستند که با ارائه خدمات کاربرپسند تر و نوآورانه منجر به حذف بانک‌ها و دیگر مؤسسات مالی می‌گردند.ولی این حوزه فقط به استارتاپ ها وابسته نیست بلکه بانک‌ها، مؤسسات مالی و حتی شرکت‌های فراهم‌کننده زیرساخت‌های فناوری مهم‌ترین بازیگران این اکوسیستم هستند که فضایی برای جوانه زدن و رشد استارتاپ‌ها را فراهم می‌کنند تا در انتهای زنجیره یک تجربه جدید برای مردم خلق شود که برایشان ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند. بااین‌حال ورود استارتاپ ها در این زنجیره این صنعت را با سرعت بیشتری به‌سوی تغییر و تکامل پیش می‌برد و موجودیت فیزیکی بانک‌ها در حال یک دگردیسی است بطوریکه امروزه بانک‌های مجازی در سراسر دنیا پدیدار شده‌اند. هوشمند: مهم‌ترین چالش استارتاپ‌های فین تکی چیست؟ طباطبایی: ولی مهم‌ترین چالش استارتاپ‌های فینتکی در کشور نبود یک سیاست متمرکز و برنامه‌ریزی‌شده برای شکوفایی این اکوسیستم است. همچنین مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها بااینکه بسیار فعال‌شده‌اند ولیکن در حوزه فین تک‌ها دچار کمبودهایی هستند که ناشی از عدم مشارکت فعالان این صنعت است.به طوری که تعداد بانک‌ها و شرکت‌های فعال که برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر و مشارکت و حمایت این سازمان‌ها دارند از انگشت‌های یکدست تجاوز نمی‌کند. البته بازار سرمایه به‌تازگی در این حوزه فعال‌شده است ولیکن رکود بازار سرمایه خود یکی از موانع سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر است و زیرا یکی از مراحل بسیار مهم در این سرمایه‌گذاری فاز خروج سرمایه‌گذار است تا فین تک نوپا مستقلاً پا به عرضه این اکوسیستم بگذارد و یکی از روش‌های مؤثر این فاز ارائه سهام استارتاپ در بورس می‌باشد.
مهم‌ترین چالش استارتاپ‌های فینتکی در کشور نبود یک سیاست متمرکز و برنامه‌ریزی‌شده برای شکوفایی این اکوسیستم است.
هوشمند: بهترین نحوه تعامل فین تک‌ها و بانک‌ها چیست؟ طباطبایی: به عقیده من بهترین نحوه تعامل با فین تک‌ها تغییر دیدگاه سنتی فعالان این حوزه به‌سوی نوآوری باز و تعامل بیشتر با مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ها بخصوص شتاب‌دهنده‌های دانشگاهی است. همچنین حرکت شرکت‌های خدمات مالی به‌سوی سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر شرکتی (CVC) می‌تواند در شکوفایی این اکوسیستم بسیار مؤثر باشد. هوشمند: فیلترینگ‌های فراوانی که بر روی کسب ‌و کارهای فین تکی اعمال می‌شود چه تأثیری بر روی رشد آن‌ها خواهد داشت؟ طباطبایی: فیلترینگ به خصوص از نوع غیرهوشمندانه به‌طورکلی تأثیر منفی بر تجارت الکترونیک دارد و همان‌طور که گفتم عدم وجود یک سیاست متمرکز و برنامه‌ریزی‌شده و عدم پیش‌بینی بسیاری از حوزه‌های فعالیت فین تک‌های نوپا در قانون باعث سرگرمی بین بازیگران این حوزه و نهادهای نظارتی و قانون‌گذار شده است. البته درصورتی‌که این شرکت‌های نوپا توسط یکی از فعالان این حوزه حمایت شوند می‌توانند از راهنمایی حقوقی و تجربه آن سازمان بهره ببرند تا با چنین مشکلاتی روبه رو نشوند. هوشمند: پرداخت الکترونیک سامان برای حمایت از فناوری های مالی و پرداختی چه کرده است؟ ستاره: خوشبختانه سپ به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های ارائه کننده خدمات پرداخت الکترونیک، دیدگاه به روز و حمایت کننده‌ای از استارت‌آپ‌های مالی داشته است. ما طی سال‌های اخیر به عنوان حامی از بسیاری از رویدادهای این حوزه حمایت کرده‌ایم،سعی کرده ایم با استفاده از کانال‌های ارتباطی موانع و مشکلات قانونی سر راه آنها را برداریم که باهمتا نمونه بارز این اقدام است. در اکثر رویدادهای نمایشگاهی هم سعی می کنیم به فراخور آن نمایشگاه، با این استارت آپ‌ها در قالب یک شریک تجاری و متحد با هم حضور پیدا کنیم که می‌توانم به آخرین دوره نمایشگاه الکامپ در سال گذشته اشاره کنم که اسنپ، باهمتا، Pay.ir همگی در غرفه سپ گرد هم آمده‌ بودند. نگاه ما به فین تک‌ها، نگاه حمایتی و ارائه کننده یک راهکار هوشمند و اختصاصی برای کمک به کسب و کار آنهاست.



فقدان یک سیاست متمرکز،مهمترین چالش فین تک ها