رونمایی از کتاب مکاشفه و تماشا در گالری بومیلار برلین



بنا به دعوت ناشر کتاب مکاشفه و تماشا، شب گذشته مراسم رونمایی از این اثر در گالری بومیلار برلین با حضور جمعی از هنرمندان و مسئولان وزارت خارجه و سفارت ایران در برلین برگزار شد.
در این میان افراد سر شناسی اقدام به ارائه نظرات خود در خصوص این اثر داشتند که در زیر به آنها می پردازیم
· دکتر فن براخویچ، نویسنده و استاد دانشگاه: این کتاب دو موقعیت مختلف را بیان می کند، موقعیت اول تصاویر یک عکاس مدرن و معاصررا نشان می دهد که عکس هایش ساده ، خیلی نزدیک و بدون مرز هستند. موقعیت دوم موقعیت تصاویر تاریخی حاصل از سفرهای زیارتی شاه ناصرالدین بوده که با عکاسی و گرفتن عکس می خواست نشان بدهد ایران مالک و حاکم مناطق شیعی عراق هم هست. میان این دو موقعیت با این پروژه یک گفتگو بین دیدگاه مدرن و دیدگاه تاریخی برقرار شده است. قرار بود این کتاب در هیچ وجه سیاسی نباشد ولی فرهنگ همیشه یک مقدار سیاسی هست و نمی شود کاملاً فرهنگ را از سیاست جدا کرد.
· دکتر عدالت نژاد، نویسنده و محقق، استاد میهمان دانشگاه آزاد برلین: خوشحال هستم که کتاب تمام شد، چرا که ما مشکلات زیادی داشتیم سال 2000 میلادی شروع کار آقای برگر عکاس آلمانی بود و الآن 15 سال بعد می بینیم که این کتاب با همت رایزنی فرهنگی و وزارت خارجه در سفارت برلین چاپ شد. درست است که تصاویر کتاب موضوع دینی است ولی از لحاظ و دیدگاه عکاسی خیلی جالب است. یک عکاس آلمانی به اماکن دینی و مقدس مسلمانان شیعه احترام می گذارد و می آید عکس برداری می کند. آقای هانس برگر نوشته اند ما در این کتاب دوام محتوایی و زیبایی شناسی را شاهد هستیم چرا که ناصرالدین شاه شاید سفر سیاسی ای داشته ولی عکس های خیلی جالب به وجود آورده است، از این رو روبروی هم قرار دادن این عکس های تاریخی و مدرن خیلی مهم بود.
· خانم کاترین کولیاس، معاون بخش فرهنگی وزارتخارجه آلمان: خیلی خوشحال هستیم که از این پروژه حمایت کردیم و متشکر هستیم از تمام دوستان که همکاری داشتند این پروژه درواقع گفتگو را حمایت می کند و این هم با سیاست فرهنگی خارجی آلمان همخوانی دارد بخصوص با کشورهایی که مثل ایران که دوست داریم رابطه و شناخت را افزایش دهیم و البته از ما دور هستند و هنوز کاملاً همدیگر را نمی شناسیم. بعد از برنامه جامع هسته ای در سال 2015 وزارت خارجه آلمان تلاش کرد تا با ایران گفتگو کند در تمام زمینه ها بخصوص در زمینه فرهنگی ولی ما احساس کردیم یک نقطه را هنوز در این گفتگو نتوانستیم پیدا کنیم. وقتی آقای هانس برگر با پروژه رایزنی فرهنگی سفارت ج اا به وزارت خارجه مراجعه کرد خیلی خوشحال بودیم چون این همان پروژه بوده که ما دنبالش بودیم. در واقع می خواستیم گفتگو را رسمی آغاز کنیم با آن مراکزی که با آنها تا حال گفتگو انجام نشده بود مثل مراکز دینی و اسلامی شیعیان در ایران. ما باید برای بحث و شناخت همدیگر باز باشیم و دیدگاه طرف مقابل را درک کنیم و بعد اگر بتوانیم یک دیدگاه مشترک پیدا کنیم.
· هانس گئورگ برگر، عکاس و فیلسوف: من در سفرم که 15 سال پیش به ایران انجام شد عکس هایی از حوزه های شیعه گرفتم. طی آن سفر یک نامه ای دستنویس از خانم مرحوم دکتر شیمل داشتم. من هر جا گیر می کردم هر جایی که درها به روی من بسته شد این نامه را نشان می دادم و این کلیدی بود برای باز کردن تمام درها و راستش تا امروز هم نمی دانم آنجا پروفسور شیمیل چه نوشته بوده است. من از رایزنی و وزارتخارجه که چنین سخاوتمندانه از این طرح حمایت کردند نهایت قدردانی خود را طی این کلمات اعلام می دارم.
· رایزن فرهنگی سفارت ایران در برلین: برای اینجانب هم مایه کمال خرسندی است که بعد از قریب به 16 سال فعالیت اولیه یک عکاس آلمانی برای شناسایی و تهیه تصاویر از دنیای تشیع ما توانستیم با امتزاج مجموعه ایشان در کنار تصاویری بینهایت ارزشمند و واجد نفاست که برای اولین بار بعد از یک قرن و اندی رونمایی می شوند یعنی مجموعه کارخ موزه گلستان، امکانی را فراهم آوریم تا هویت پیوستة دنیای شیعی در وجه عراق عرب و عراق عجم به صورتی مجتمع خود را نشان دهد. تشیع امروز یکی از زمینه های مهم برای مطالعه و پژوهش نزد محققان و اندیشمندان است. بی دلیل نیست که ما در هفته آینده میزبان نخستین کارگاه علمی شیعه پژوهان دنیا در برلین هستیم و همزمانی این رویداد با آن نشست را بایستی به فال نیک گرفت. از یک منظر دیگر هم بایستی به این موضوع توجه نشان داد و آن این است که تصاویر گرفته شده در این مجموعه از دنیای تشیع می تواند نزد اندیشمندان، محققان و شخصیت های دینی معنای تازه ای را از زاویه نگاه یک فرد غیرمسلمان، غربی و طبعاً تربیت شده در فرهنگ آلمان نشان دهد. این دقیقاً همان نکته ای بود که پس از مشاهدة این آلبوم توسط حضرت آیت الله صافی گلپایگانی از زبان ایشان دریافت گردید. جناب ایشان که سابقة دستیاری مرجع بزرگ شیعی آیت الله بروجردی را داشته اند، تأکید می نمودند همواره طی گفتگوها از سوی محققان غربی و یا آلمانی، یکی از زمینه های جالب توجه برای ما آن بود که بدانیم در پشت نگاه و در دریافت مفاهیم و مسائل و موضوعات این مخاطبین چه قضاوتی از ما دارند و چه تصویری در ذهن آنها نقش می بندد؟ ما را چگونه می بینند و به چه ویژگی هایی بیشتر توجه نشان می دهند؟ این تصاویر به بخشی از رهیافت و درک یک مخاطب غربی از دنیای تشیع پرتو می افکند. موضوع دیگری که بایستی در اینجا مورد توجه و تأکید قرار گیرد اشاره به این نکته است که ما با انجام این پژوهش نشان دادیم که در دنیای کنونی ضرورت همگرایی و افزایش سطح شناخت از جوامعی که با آنها ارتباط اندکی داشته ایم امری الزام آور و مؤثر برای حفظ صلح است. من هم لازم می دانم از وزارت خارجه آلمان برای حمایت از این پروژه و پذیرش پیشنهاد همکاری که قریب به یک سال پیش از سوی اینجانب مطرح شد، قدردانی نمایم و تأکید کنم خرسندم از این جهت که حاصل این اعتماد امروز اثری مهم با نفاست هنری و اعتبار علمی به شکل دوزبانه است که خود نشان می دهد می توان با اعتماد و همکاری طرح های تازه و پروژه های جدید را نیز به سرانجام رساند.
همچنین در این برنامه به پرسش های حضار پیرامون مسائل زیر پاسخ داده شد:
ملاحظات:
- از آقای هانس برگر سئوال شد آیا مشکلاتی با عکس گرفتن در ایران داشتید؟ چون می گویند در اسلام عکسبرداری ممنوع است؟ آیا بوده جاهایی که اجازه ندادند عکسبرداری کنید؟ برگر در پاسخ گفته خیر. می دانید که سینمای ایران جهانی است و کیفیت بسیار بالایی دارد، عکسبرداری مهم نیست آن چیزی که می خواهید عکس بگیرید مهم است. من می خواستم با عکسبرداری یاد بگیرم و این هدف من بوده که بروم برای عکسبرداری و یاد بگیرم عکسبرداری درباره فرهنگی افرادی که نمی شناختم. از هر جایی که می خواستیم می توانستیم عکس بگیریم و در میان شیعیان مشکلی با استفاده از ابزارهای مدرن اطلاع رسانی نیست. می دانید محرم ترین و مقدس ترین اماکن مذهبی خود قبر و حرم های امامان هست، که در این بخش هم ممنوعیت وجود نداشت.
- از وی سوال شد آیا حرم و صحن را هم توانستید عکسبرداری کنید؟ برگر چنین گفت که «نمی خواستم این حرم ها را عکسبرداری کنم احترام می گذارم و نیاز نیست هر جایی که می خواهیم برویم انسان باید تحفظ هم بکند ما غربی ها هر جایی که می رویم می خواهیم عکس بگیریم ولی خوب است که آدم به حرم دیگران هم احترام بگذارد و جاهایی که خیلی صمیمانه است و محرم هست را هم نیاز نیست بروم و خودم نمی خواستم عکسبرداری کنم و عکسبرداری نکردم.