موضوع: نسبت p/e

فعالان بازارهای سهام از معیاری بسیار ساده و درعین‌حال مفید و کاربردی با عنوان P/E استفاده می‌کنند. از این نسبت می‌توان در تحلیل‌ روند کلی بازارهای مالی مبتنی بر اوراق بهادار شرکت‌ها و ارزش‌گذاری سهام استفاده کرد. تأکید این نوشتار عمدتاً بر روی نحوه محاسبه و مفهوم این نسبت در بازارهای سرمایه‌گذاری است

سود هر سهم شرکت (EPS)


تمامی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی با هدف سودآوری و رشد اقتصادی مجموعه در طول سال مالی عملیاتی را انجام داده و هزینه‌هایی نیز برای عملیات خود متحمل می‌شود. نتیجه یک سال مالی که از کسر هزینه‌ها از درآمدهای شرکت بدست می‌آید، تحت عنوان «سود خالص پس از کسر مالیات» در نظر گرفته می‌شود. سود خالص پس از کسر شرکت‌ها بسته به بزرگی و حجم عملیات شرکت می‌تواند متفاوت باشد. لذا، سود خالص شرکت‌ها را نمی‌توان به‌سادگی باهم مقایسه کرد. چرا که نمی‌توان سود خالص یک پتروشیمی را با یک شرکت تولیدکننده محصولات غذایی مقایسه کرد. برای قابل‌مقایسه کردن این مورد، می‌توان از مفهوم «سود هر سهم» (Earnings per Share) استفاده کرد. سود هر سهم یا به‌طور مختصر EPS تقسیم‌شده ارزش ریالی سود خالص پس از کسر مالیات شرکت به تعداد سهام شرکت است. با بدست آوردن این پارامتر، مشخص می‌شود که به ازای هر سهم از یک شرکت، چه مقدار سود محقق شده است. شما می‌توانید از طریق سایت www.tsetmc.com به EPS شرکت‌های درج‌شده در بورس و فرابورس دسترسی داشته باشید. به‌عنوان‌مثال وقتی می‌گوییم شرکت A دارای EPS برابر ۵۰۰ ریال است، بدین معناست که کل سود خالص پس از کسر مالیات شرکت بر تعداد کل سهام شرکت تقسیم‌شده و به ازای هر سهم ۵۰۰ ریال سود محقق شده است. با داشتن این مفهوم می‌توان سود شرکت‌ها را کمی قابل‌مقایسه‌تر کرد.

نسبت P/E چیست


نسبت قیمت به درآمد یا اصطلاحا P/E با تقسیم قیمت یک سهم بر EPS شرکت محاسبه می‌شود. در واقع حرف P در صورت همان قیمت سهم و حرف E همان EPS یا سود هر سهم شرکت است. فرض کنید قیمت یک سهم در بازار سهام برابر ۳۰۰۰ ریال و سود هر سهم شرکت برابر ۵۰۰ ریال باشد. در اینصورت نسبت P/E سهم برابر ۶ خواهد بود. اما مفهوم این نسبت چیست؟
شما اگر مبلغ ۱۰۰ هزار تومان را در یک حساب سپرده بلندمدت بانکی سرمایه‌گذاری کنید، انتظار دارید که انتهای سال حدود ۲۰ هزار تومان به شما سود تعلق بگیرد (نرخ بهره بانکی ۲۰ درصد در نظر گرفته شده است). پس یعنی شما برای دریافت ۱ واحد سود بایستی ۵ واحد سرمایه‌گذاری کنید. نسبت بین سرمایه‌گذاری اولیه و سود شما در صورت سرمایه‌گذاری در بانک و در یک حساب سپرده بلندمدت برابر ۵ خواهد بود. در واقع نسبت P/E سرمایه‌گذاری در بانک برابر ۵ است. مشابه همین مثال، در بازار سهام نیز همین نسبت قابل‌تحلیل است. اگر قیمت سهمی در بازار سهام برابر ۳۰۰۰ ریال و سود هر سهم شرکت نیز برابر ۵۰۰ باشد، نسبت قیمت به درآمد شرکت برابر ۶ خواهد بود. یعنی شما برای دستیابی به ۱ واحد سود بایستی ۶ واحد سرمایه‌گذاری کنید. آیا شما حاضر هستید سهام شرکتی را از بازار سهام خریداری کنید که دارای نسبت P/E 6 باشد درحالی‌که امکان افت قیمت سهم نیز به دلیل ماهیت نوسانی بازار سهام وجود دارد؟ یعنی زمانی که شما می‌توانید با پرداخت ۵ واحد پول به ۱ واحد سود قطعی (نرخ بهره بانکی ۲۰ درصد در نظر گرفته‌شده است) دست یابید، چه دلیلی وجود دارد که شما سهام شرکتی را خریداری کنید که به ازای ۶ واحد پول، ۱ واحد سود – و آن هم غیرقطعی – به شما اعطا خواهد کرد؟
در نگاه اول به نظر می‌رسد اگر سهام شرکتی دارای نسبت P/E بالاتر از ۵ باشند، سهام دارای«حباب» است. این ابتدایی‌ترین و ناکارآمدترین نتیجه‌ایست که از این نسبت و مقایسه می‌توان بدست آورد. ابتدا باید دید که نسبت P/E چه مفهومی دارد.هر نوع سرمایه‌گذاری در هر صنعت (سیمان، پتروشیمی، پالایشگاه، فناوری اطلاعات، مخابرات و …) دارای فرصت‌های مختلفی است. به‌عنوان‌مثال، در صنعت سیمان فرسودگی و قدیمی بودن تکنولوژی تولید باعث می‌شود تا انتظار رشد و شکوفایی شگرفی از این صنعت نداشته باشیم ولی از نظر ماهیتی می‌توان انتظار رشد بالایی را از صنایع مرتبط با فناوری اطلاعات داشت. چرا که عصر فناوری اطلاعات به‌سرعت در حال پیشرفت و دگرگونی است. به‌عبارت‌دیگر مشخص است که صنعت فناوری اطلاعات در مقایسه با صنعت سیمان دارای انتظار رشد بیشتر است. یکی از عواملی که در مقدار P/E یک شرکت تأثیرگذار است، انتظار فعالان بازار از میزان رشد آینده شرکت است. لذا، فعالان بازار سرمایه حاضرند مبلغ بیشتری را در مقایسه با سود هر سهم شرکت سرمایه‌گذاری کنند (نسبت P/E بالا). شما حاضرید به ازای دریافت ۱ واحد سود یک شرکت فناوری اطلاعات، مبلغ بالاتری پرداخت کنید چرا که در آینده از سودهای بیشتر شرکت منتفع خواهید شد. دومین موردی که تأثیر مستقیم در مقدار نسبت P/E شرکت‌ها دارد، ریسک سرمایه‌گذاری در آن صنعت است. صنایع مختلف دارای ریسک‌های متفاوت هستند. هرچه ریسک سرمایه‌گذاری بالاتر باشد، شما حاضرید مبلغ کمتری را برای دریافت ۱ واحد سود پرداخت کنید، لذا، ریسک سرمایه‌گذاری با مقدار نسبت P/E رابطه معکوس دارد. هرجه ریسک بالاتر باشد، این نسبت کمتر خواهد بود. پس تحلیل درستی نیست اگر بگوییم سهمی به دلیل نسبت P/E بالاتر از ۵ دارای حباب است. عموماً در بازار سهام، نسبت P/E منعکس‌کننده عقیده بازار درباره یک شرکت است و معمولاً نسبت‌های بالاتر مربوط به شرکت‌های رو به رشد و مقادیر پایین‌تر نشان‌دهنده بدبینی عموم سرمایه‌گذاران درباره آینده شرکت است. این نسبت همچنین نشان‌دهنده اعتبار شرکت و مدیریت آن و اعتمادی که سرمایه‌گذاران در مورد استعداد دستیابی به سود شرکت دارند، است.

نسبت P/E ابزاری برای ارزش‌گذاری


ارزش‌گذاری به معنای تعیین ارزش واقعی یک ورق بهادار یا یک کالاست. زمانی که شما ارزش واقعی یک سهم را محاسبه می‌کنید، در تلاش برای پاسخ به این سؤال هستید که آیا این سهم ارزنده است یا خیر؟ زمانی که ارزش واقعی سهمی کمتر از قیمتی باشد که در حال حاضر می‌توان خرید، شما یک فرصت سودآوری مناسب یافته‌اید. مهم‌ترین چالش فعالان بازارهای مالی، تعیین صحیح ارزش یک ورق بهادار است. نسبت قیمت به درآمد یکی از ابزارهای بسیار ساده و درعین‌حال کارآمد برای ارزش‌گذاری است.همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد، صنایع مختلف بسته به انتظار رشد و ریسک‌های موجود، دارای P/Eهای مختلف هستند. به‌عنوان‌مثال همواره این نسبت برای شرکت‌های تولیدکننده فولاد کمتر از شرکت‌های فناوری اطلاعات است. چراکه صنعت فولاد دارای بلوغ و ثبات در مقایسه با فناوری اطلاعات است. یک تخمین مناسب از مقدار صحیح این نسبت برای هر صنعت، میانگین نسبت قیمت به درآمد شرکت‌های فعال در آن صنعت هست. بدین معنا که اگر در بازار سهام میانگین این نسبت برای شرکت‌های تولیدکننده فولاد ۵٫۵ باشد، می‌توان با تقریب قابل قبولی گفت که نسبت P/E صنعت فولاد در کشور برابر ۵٫۵ است. حال اگر شما قصد تعیین ارزش واقعی یک شرکت فولادی را دارید، کافیست تخمین صحیحی از سود هر سهم شرکت به دست آورید. فرض کنید تخمین شما از سود هر سهم شرکت برابر ۱۰۰۰ ریال باشد. کافیست برای محاسبه ارزش واقعی این سهم، عدد ۵٫۵ (نسبت قیمت به درآمد میانگین صنعت فولاد) را در سود هر سهم شرکت کنید. عدد به‌دست‌آمده (۵۵۰۰ ریال) نشان‌دهنده ارزش واقعی سهم است. حال اگر قیمت سهم این شرکت کمتر از ۵۵۰۰ ریال باشد، می‌توانید به‌عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری مناسب، تملک درصدی از سهام این شرکت را در اختیار بگیرید. نکته‌ای که باید ذکر کرد، این‌که ارائه تخمین صحیحی از سود هر سهم شرکت مستلزم تسلط کافی به حسابداری و مدیریت مالی و تجربه انجام تحلیل بنیادی با استفاده از صورت‌های مالی شرکت‌هاست.

نسبت قیمت به درآمد (P/E) به‌عنوان یکی از ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین نسبت‌های مالی در بازار سهام محسوب می‌شود ولی بااین‌حال یکی از پرکاربردترین ابزارهای تحلیلی سهام است.


نسبت P/E چیست